Ik ben altijd al geïnteresseerd geweest in autisme, sinds Nico Tinbergen, de etholoog, samen met z’n vrouw vanuit z’n biologische kijk probeerde te bekijken hoe autistische kinderen reageren.
Sinds bij Ernst het syndroom van Asperger is geconstateerd ben ik me nog veel meer gaan verdiepen in autisme en het syndroom van Asperger. N.B. Die term, Asperger, wordt tegenwoordig niet meer gebruikt, en velen storen zich er aan, omdat Hans Asperger geen fraaie rol heeft gespeeld in de oorlog. Ik gebruik daarom alleen de term autisme.
Autistische trekken kun je bij veel mensen zien (ik herken er een behoorlijk aantal bij mezelf), maar er is een groot verschil tussen iemand met een aantal autistische trekken en iemand die echt autistisch is. Hoe zit dat?
De diagnose autisme (zo vat ik alle vormen daarvan even samen) is er eentje op basis van symptomen. Die symptomen komen niet alleen onder autisten voor: die symptomen zijn de “autistische trekken”. Maar bij echte autisten is duidelijk dat hun hersenen zich van jongs af aan anders ontwikkeld hebben dan bij andere mensen.
Die symptomen, die autistische trekken zijn, denk ik, mechanismen om te overleven met hersenen die anders in elkaar zitten dan die van andere mensen. En bij mensen met “gewone” hersenen kunnen er omstandigheden zijn waardoor diezelfde overlevingsmechanismen nodig zijn. Dan vertoon je autistische trekken, maar ben je geen autist.
Een heel duidelijke autistisch symptoom is het niet kunnen filteren van de indrukken die via je zintuigen naar binnen komen. Misschien is het niet zo gemakkelijk voor te stellen wat dat betekent, omdat je je niet bewust bent van de (enorme!) mate waarin je filtert wat binnenkomt. Heel veel informatie wordt onmiddellijk terzijde geschoven als niet belangrijk. Je word je dus nooit bewust van die indrukken, die door je interne portier zijn tegengehouden.
Op deze foto bijvoorbeeld, springt voor “gewone” mensen de prachtige auto in het oog, eventueel in combinatie met degene die hem staat te bewonderen. Iemand die autistisch is ziet veel meer details, en die details zijn allemaal even belangrijk, en moeten verwerkt worden: een gebouw dat gerestaureerd wordt, en waarvan je niet kunt zien hoe het er uit ziet. Een triomfboog, de letter “HO” van een hotel, een groen opschrift op het gebouw links, één rood oplichtend lampje van de auto links, een steeds steiler wordende berg, enzovoort enzovoort.
Je kunt alles uiteraard opmerken als je de foto bewust gaat bekijken, en dan zie je steeds meer: de vorm van de ramen in het dak van het hotel, de vreemde plaatsing van het rechterspiegeltje van de klassieke auto, de strook stof die je daar ziet van misschien een zijtas van de waarnemer, en ga zo maar door. Iemand met autisme hoeft zo’n foto niet te bestuderen om dat allemaal te zien; die kan dat helemaal niet uitzetten, en ziet altijd alle details.
Ik kan het me nu een klein beetje voorstellen hoe dat is, omdat mijn interne portier sinds mijn ongeluk veel minder goed werkt. Mijn denkproces is een stuk langzamer geworden; ik denk dat het daarmee te maken heeft: dat m’n hersenen niet meer de tijd hebben om goed te filteren. Maar dat is nog niets vergeleken bij de stortvloed aan indrukken die een echte autist voortdurend te verwerken krijgt.
Want de hersenen van een autist hebben zich van jongs af aan ontwikkeld met die stortvloed aan indrukken. Alles wordt verwerkt, door een autist. Die hersenen moeten als een razende werken, terwijl iemand die autistisch is voor de buitenwereld juist vaak zo tergend traag kan lijken.
Als je dat lastig vindt, dat tergend trage, probeer je dan voor te stellen wat die hersenen allemaal staan te doen: dan is het onvoorstelbaar dat er überhaupt nog actie uit voortkomt!
Naschrift: Ik heb dit stukje lang geleden geschreven. In de tussentijd heb ik zelf ook een diagnose gekregen: ASS (autisme spectrum stoornis). Ik ben dus ook autistisch, net als Ernst. Ik was me er niet van bewust hoe goed ik het me kon voorstellen: ik zit ook zo in elkaar 🙂
Meer over de auteur: